На галоўную На галоўную
Напісаць ліст Напісаць ліст
Карта сайта Карта сайта
Рус
Бел
Eng
ГЕРБ РБ Асіповіцкі раённы выканаўчы камітэт

Рака Свіслач  Асіповіцкая ГЭС  Мемарыяльны комплекс Брыцалавічы  Алея Герояў Мемарыяльны комплекс Расохі Асіповіцкі райвыканкам
Рака Свіслач

Гартаючы старонкі гісторыі

Датай заснавання горада Асіповічы лічыцца 17 лістапада 1872 года, калі тут, у глушы Мінскай губерні, сярод лясоў і балот, была пабудавана станцыя Лібава-Роменскай чыгункі з пяццю драўлянымі дамамі для абслуговага персаналу. Сваю назву яна атрымала ад размешчанай за два кіламетры вёскі Асіповічы.

У 1889 годзе каля станцыі быў пабудаваны лесапільны завод. Праз пяць гадоў з'явіўся другі лесапільны завод, млын і некалькі жылых дамоў.
У навакольных лясах вялася нарыхтоўка драўніны, з якой вырабляліся шчоглы, карабельны дубовы брус, розныя гатункі клёпкі, якія мелі вялікі попыт на замежных рынках. У 1890 годзе са станцыі было адгружана 296 957 пудоў прадукцыі дрэваапрацоўкі і іншых грузаў. Па грузазвароце яна на Лібава-Роменскай чыгунцы займала трэцяе месца пасля Рудзенска і Бярэзіны.

У 1893 годзе пры станцыі адкрылася паштовае аддзяленне, якое карысталася тэлеграфам чыгункі.

У сярэдзіне 1896 года была праведзена вузкакалейная чыгунка Асіповічы - Дараганава. З пачаткам яе эксплуатацыі станцыя Асіповічы стала другой па грузазвароце на Лібава-Роменскай чыгунцы (пасля Бярэзіны).
Упраўленне Лібава-Роменскай дарогі ў 1900 годзе пабудавала ў Асіповічах шпалапрапітачны завод, што садзейнічала прытоку рабочай сілы. У тым жа годзе, улічваючы ўзрослае эканамічнае значэнне станцыі і павелічэнне колькасці жыхароў, Асіповічы былі пераўтвораны ў гарадскі пасёлак. Спрыяльныя ўмовы для развіцця вытворчасці і гандлю прыцягвалі сюды рамеснікаў і купцоў. У 1904 годзе ў Асіповічах ужо налічвалася 150 будынкаў, жыло 1178 жыхароў. Тут дзейнічалі два лесапільныя, шпалапрапітачныя заводы і млын.

У 1905 годзе чыгуначная ветка Асіповічы - Дараганава была прадоўжана да мястэчка Старыя Дарогі, а да 1 лістапада 1907 года яна была даведзена да станцыі Урэчча.

Гэта значна павялічыла грузаабарот станцыі Асіповічы, якая стала вузлавой, і садзейнічала далейшаму росту пасёлка. У 1906 годзе тут адкрылася школа для дзяцей чыгуначнікаў. На наступны год пачала працу царкоўнапрыходская школа, размешчаная ў двух прыватных дамах. У 1908 годзе ў пасёлку быў пабудаваны паравы млын. У 1909 - пачаў дзейнічаць смалакурны завод.

Царскі ўрад надавала Лібава-Роменскай чыгунцы вялікае стратэгічнае значэнне. У сувязі з гэтым шлях ад Асіповічаў да Старых Дарог быў перашыты на шырокую каляіну, а ў 1915 годзе даведзены да Слуцка.

Пасля заканчэння грамадзянскай вайны Замошскі ваўкампарт, выканкам валаснога Савета рабочых і сялянскіх дэпутатаў і партыйныя ячэйкі чыгуначнага вузла накіравалі ўсе свае намаганні на аднаўленне чыгункі і станцыі.

За кароткі час былі адноўлены механічныя майстэрні і паравознае дэпо. Арганізоўваліся суботнікі і нядзельнікі па ўборцы і добраўпарадкаванні станцыі, нарыхтоўцы і пагрузцы дроў.

У воданапорнай вежы абсталявалі невялікую электрастанцыю. З пускам яе каля чвэрці дамоў пасёлка было электрыфікавана. Адкрылася паштовае аддзяленне з тэлефоннай сувяззю з Бабруйскам. У кастрычніку 1921 года быў устаноўлены тэлеграф.

Восенню 1921 года аднавіліся заняткі ў чыгуначнай школе-сямігодцы, была адкрыта сямігадовая школа для дзяцей прыстанцыйнага пасёлка і бліжэйшых вёсак.

Ствараліся культурна-асветныя ўстановы. Ужо ў 1921 годзе ў памяшканні майстэрняў кватэрнай часткі чыгуначнага вузла быў адкрыты клуб чыгуначнікаў "Чырвоны Кастрычнік", пры якім арганізаваны драмгурток, духавы аркестр і бібліятэка-чытальня.

1 студзеня 1922 года цэнтр Замошскай воласці быў перанесены ў Асіповічы, і воласць стала называцца Асіповіцкай.

1923 год стаў пераломным у тэхнічнай абсталяванасці чыгуначнага вузла, у арганізацыі яго працы. Старыя, маламагутныя паравозы былі заменены на новыя, чатырохвосныя, што дазволіла павялічыць вагу цягнікоў. Палепшылася рамонтная база: у паравозным дэпо былі ўстаноўлены новыя станкі, абсталяваны майстэрні дыстанцыі пуці.

Да гэтага часу ў пасёлку дзейнічаў шэраг лесанарыхтоўчых арганізацый: Жэлеска, аддзяленне Лесбела, Палеспічтрэст, працавалі таксама некалькі прыватных прадпрыемстваў і саматужных майстэрняў. Паступова наладжваўся гандаль. У першай палове 1923 гады ў Асіповічах мелася 58 крам і крам.

Адначасова з вырашэннем гаспадарчых задач вялікая ўвага надавалася барацьбе з непісьменнасцю, развіццю культасветработы. У 1923 годзе ў Асіповічах працавалі тры школы. Была адкрыта бібліятэка. У клубе "Чырвоны Кастрычнік" пачалася дэманстрацыя кінафільмаў.

17 чэрвеня 1924 г. у Беларускай ССР была праведзена перабудова адміністрацыйнага дзялення рэспублікі. Быў арганізаваны Асіповіцкі раён з цэнтрам у пасёлку Асіповічы.

Аднаўленне і развіццё гаспадаркі Асіповічаў праходзіла паспяхова. У 1925 годзе ў былой вагавой шпалапрапітачнага завода і ў паравозным дэпо былі абсталяваны электрастанцыі, з дызельнымі рухавікамі. Гэта дазволіла забяспечыць чыгуначны вузел электраэнергіяй, палепшыць асвятленне ўстаноў, кватэр працоўных і службоўцаў.

У ліпені 1925 гады, улічваючы ўзрослы ўзровень эканомікі і колькасць насельніцтва, было прынята рашэнне лічыць Асіповічы мястэчкам.

Паспяхова працягвалася развіццё народнай адукацыі. У ліквідацыі непісьменнасці актыўны ўдзел бралі агульнаадукацыйныя школы, камсамольскія і піянерскія арганізацыі, народны дом і клуб станцыі Асіповічы. Пачала працаваць вячэрняя школа працоўнай моладзі.

Да канца 1925 года ў Асіповічах пашырылася сетка медыцынскіх устаноў, хаця яна яшчэ не поўнасцю задавальняла патрэбы насельніцтва. У мястэчку адкрыліся бальніца на 15 ложкаў, амбулаторыя, зубны кабінет. У іх працавалі 2 лекары, 3 фельчары, 2 акушэркі. Чыгуначны вузел меў сваю амбулаторыю, дзе прыём хворых вялі 2 лекары і 3 фельчары. Партыйная арганізацыя Асіповічаў накіравала намаганні працоўных на пераадоленне гаспадарчай адсталасці, паляпшэнне тэхнічнай аснашчанасці чыгуначнага вузла і развіццё прамысловасці.

Вялікая ўвага надавалася далейшаму развіццю асветы і культурна-масавай рабоце. У адпаведнасці з пастановай ЦВК БССР аб увядзенні ўсеагульнага абавязковага навучання Асіповіцкая сямігадовая школа была пераўтворана ў сярэднюю школу і пераведзена ў больш прасторныя і зручныя дамы.

У 1927 годзе адкрыўся дзіцячы садок. Клуб чыгуначнікаў атрымаў пераабсталяваны будынак былога шпалапрапітачнага завода з глядзельнай залай на 300 чалавек. У тым жа годзе быў пабудаваны новы будынак народнага дома.

Радыё ўпершыню з'явілася ў Асіповічах у канцы 1925 года ў начальніка чыгуначнай электрастанцыі. У наступным годзе ў клубе "Чырвоны Кастрычнік" быў устаноўлены прыёмнік і арганізавана трансляцыя радыёперадач. А да канца 1927 года ў мястэчку працавалі 4 прымачы з некалькімі трансляцыйнымі кропкамі.

У сувязі з ростам насельніцтве ў Асіповічах разгарнулася жыллёвае будаўніцтва. Было пачата брукаванне праезнай часткі, будаўніцтва бетонных і драўляных тратуараў.

За гады першай пяцігодкі значна пашырэла станцыя Асіповічы.

Гэтаму садзейнічала правядзенне чыгункі Рослаў — Магілёў — Асіповічы.

Прамысловасць мястэчка папоўнілася новымі прадпрыемствамі: прамкамбінатам, які арганізаваў вытворчасць будаўнічых матэрыялаў, лесапілаванне, выраб абозных і іншых вырабаў, леспрамгасам, створаным на базе Лесбела.

З 1931 года ў Асіповічах пачала выходзіць газета "Калгасная праўда" — орган РК КП(б)Б і раённага Савета дэпутатаў працоўных. Першы яе
нумар выйшаў 10 ліпеня. Шырока асвятляючы на сваіх старонках гаспадарча-палітычнае жыццё мястэчка і раёна, газета адыгрывала важную арганізатарскую ролю ў мабілізацыі насельніцтва (мас) на выкананне пяцігадовых планаў.

Вялікія перамены адбыліся на Асіповіцкім чыгуначным вузле ў другой пяцігодцы. Быў пабудаваны вагонарамонтны пункт. У 1934 годзе на станцыі ўведзена механічнае кіраванне стрэлкамі, рэканструяваны лініі сувязі. У 1937 годзе здадзены ў эксплуатацыю Дом сувязі з камутатарамі мясцовай сувязі. У напрамках Слуцк — Мінск — Жлобін устаноўлена паўаўтаматычная блакіроўка. Значна палепшылася водазабеспячэнне станцыі, тэхнічны стан пуцявой гаспадаркі і лакаматыўнага дэпо. Павысілася магутнасць паравознага парка.

Рост эканамічнага і культурнага значэння мястэчка і колькасці яго насельніцтва абумовілі пераўтварэнне Асіповічаў у 1934 годзе ў горад раённага падпарадкавання.

У канцы 1939 года была скончана кладка другой каляіны чыгункі на ўчастку ад Асіповічаў да Бярэзіны, завяршылася будаўніцтва шашэйнай дарогі Асіповічы - Бабоўня працягласцю 90 км.

Да пачатку 1941 года ў Асіповічах працавалі 12 прадпрыемстваў, у тым ліку паравознае дэпо, вагонарамонтны пункт, машынна-трактарная майстэрня, леспрамгас і прамкамбінат, арцель "Чырвоны хімік", майстэрня па рамонце сродкаў сувязі і майстэрня па рамонце тэлефонаў і сродкаў кіравання чыгункі. шавецкая арцель «Зорка» і кравецкая «Прагрэс», завод маслапрама і харчовая арцель «Перадавік». На ўсіх гэтых прадпрыемствах было занята каля 2000 працоўных і службоўцаў.

Да гэтага часу ў Асіповічах пражывала ўжо больш за 10 тыс. чалавек. З 1918 па 1941 год у горадзе быў пабудаваны 961 будынак агульнай карыснай плошчай 59 тыс. кв. метраў.

Інтэнсіўна праводзіліся работы па добраўпарадкаванні горада: брукаванне праезнай часткі вуліц, будаўніцтва тратуараў, азеляненне.

Усе гэтыя поспехі цешылі жыхароў Асіповічаў, натхнялі іх на новыя працоўныя здзяйсненні.